ادامه !

نقض کنوانسیون جنوا در مورد مهاجران افغان

(1)

شنبه ۱۸ عقرب ۱۳۹۲ - اکبر رستمى 8صبح / مشارکت رسانه‌های آزاد

یافته‌‌های مشارکت رسانه‌های آزاد نشان می‌‌دهد که مهاجرین افغان در برخى کشورها در وضعیت بدی قرار دارند و علاوه بر ایران و پاکستان، شماری از کشورهای اروپایی نیز صدها مهاجر افغان را به شکل اجباری به افغانستان برگشت داده‌‌اند.
این یافته‌‌ها نشان می‌‌دهد که کشورهای بریتانیا، هالند، دنمارک، استرالیا، اتریش، بلجیم، هنگری، ناروی، یونان، ایتالیا، سویدن، فرانسه، سویس، فنلند و اوکراین شماری از پناهجویان افغان را به‌شکل اجباری به کابل فرستاده‌‌اند.
آمارهای سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM نیز نشان می‌‌دهد که کشورهای بریتانیا، ناروی، آلمان، دنمارک، سویدن، هالند و شماری از کشورهای دیگر در جریان چند سال گذشته بیشترین پناهجوی افغان را به‌شکل اجباری به افغانستان بازگشت داده‌‌اند.
این آمارها نشان مى‌دهد که انگلستان از سال ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٨، ٢٠٩٢ پناهجوی افغان را به‌شکل اجباری، ناروی ٢۵۶ مهاجر، آلمان ٢۴۶ مهاجر، سویدن ۶۵ پناهجو و شماری از کشورهای خارجی دیگر نیز برخی از پناهجویان افغان را به‌شکل اجباری به افغانستان بازگشت داده‌‌اند.
معینیت سیاسی وزارت امور خارجه افغانستان در سال ١٣٩٠ در چند مکتوبی عنوانی وزارت‌های مهاجرین و عودت‌کنندگان و ترانسپورت و هوانوردی از دیپورت (اخراج) شماری از مهاجران افغان از کشورهای سویدن، انگلستان، ناروی و برخی دیگر از کشورهای اروپایی خبر داده است.
در مکتوب شماره ۴١۶، تاریخ ٢١/١٢/١٣٩٠ وزارت امور خارجه عنوانی وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان نیز از اخراج شماری مهاجران افغان از بریتانیا به کابل خبر داده شده است.
در این مکتوب آمده است: «سفارت کشور شاهی انگلستان در کابل طی یادداشتی از دیپورت بیش از ۶۵ نفر اتباع کشور به تاریخ ١٣/٣/٢٠١٢ خبر می‌‌دهد و این سفارت برای نشست و پرواز اجازه خواسته است.»
وزارت امور مهاجران و عودت‌کنندگان در جریان چند سال گذشته با شماری از کشورهای اروپایی تفاهم‌نامه دوجانبه و سه‌جانبه (شامل کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان) به هدف بهبود وضعیت پناهجویان و مهاجران افغان و بازگشت داوطلبانه‌‌ی آنان امضا کرده است.
اما یافته‌‌های مشارکت رسانه‌‌های آزاد نشان می‌‌دهد که کشورهای دنمارک، ناروی، سویدن و برخی از کشورهای دیگر اروپایی خلاف کنوانسیون ١٩۵١ جنوا (در مورد مهاجران و پناهندگان) حتا شماری از مهاجران بیمار را نیز به افغانستان بازگشت داده‌‌اند.
در ماده ٣٣ کنوانسیون جنوا آمده است: «دولت‌های طرف قرارداد نباید یک مهاجر که به هر نوعی به سرحد قلمرو یک کشور که زندگی و یا آزادی او به لحاظ نژاد، دین و ملیت، عضویت در گروه‌های اجتماعی و نظریه‌‌های سیاسی خاص تهدید شده باشد، بیرون و یا برگشت دهد.»
اما شماری از مهاجران افغان که از برخی از کشورهای اروپایی اخراج شده‌، مدعی‌‌اند که شماری از کشورهای اروپایی آنان را خلاف ارزش‌های حقوق بشری و کنوانسیون‌‌های پناهندگی و مهاجرت، به‌شکل اجباری اخراج کرده‌‌اند.
١٢ روز اعتصاب غذا
ابراهیم باشنده ولایت غور که به‌گفته خودش به تاریخ ١٠ میزان سال جاری از سویدن به کابل بازگشت داده شده است، از برخورد پولیس سویدن و مقام‌های وزارت امور مهاجران انتقاد می‌‌کند و مدعی است که هیچ نهاد سویدنی و حقوق بشری به داد او نرسیده است.
او مى‌گوید: «مجبور شدم، چون دشمن داشتم؛ به همین دلیل افغانستان را چند سال پیش ترک کردم؛ اما در سویدن می‌‌گفتند که شما مشکل ندارید باید اخراج شوید. من ١٢ روز در شهر استورب اعتصاب غذا کرده بودم و ماموران پولیس پس از دوازده روز مرا از خواب بیدار کردند.»
او افزود: «زمانی‌که پولیس مرا از محل اعتصاب غذا راند (انتقال داد)، من بی‌حس بودم یک زمانی دیدم که در میدان هوایی سویدن هستم و گفتند که باید این‌جا را ترک کنم. بدبختانه مانند گاو و گوسفند با مهاجران برخورد می‌‌شود.»
به‌گفته او، مقام‌هاى حکومت افغانستان به کشورهای اروپایی گفته‌اند که در افغانستان زمینه اشتغال مساعد است و باید این کشورها مهاجران افغان را اخراج کنند.
او در ادامه مى‌گوید: «من در سویدن در حالت مرگ بودم، به محقق «رهبر حزب وحدت اسلامى مردم افغانستان» و بشردوست (عضو ولسى‌جرگه) از سویدن زنگ زدم مشکل خود را مطرح ساختم، آنان همین گپ را زدند که کرزی درخواست عودت مهاجران را کرده است.»
با این حال، این تنها مهاجر بیمار نیست که به‌شکل اجباری اخراج شده است، بل شماری از کشورهای اروپایی برخی از مهاجران بیمار دیگر را نیز خلاف کنوانسیون جنوا و معاهدات بین‌المللی در مورد مهاجران، اخراج کرده‌‌اند.
علی کریمی باشنده ولسوالى شهرستان ولایت دایکندى که به تاریخ ١۶ اپریل ٢٠١٣ از کشور دنمارک پس از چهار سال زندگی در آن کشور به‌شکل اجباری به کابل بازگشت داده شده است، از برخورد نادرست مقام‌های وزارت امور مهاجران و عودت‌کنندگان افغانستان شکایت می‌‌کند.
آقای کریمی به مشارکت رسانه‌‌های آزاد گفت: «در سال ٢٠٠٩ به دنمارک رسیدم؛ اما زمانی‌‌که در سال جاری میلادی چهار نفر از دولت‌مردان افغان به دنمارک آمدند، پولیس دنمارک مرا زندانی کرده بود و مقام‌های افغان گفتند که باید این‌‌جا را ترک کنم؛ اما داکتر معالجم می‌‌گفت که تو بیمار هستی و نباید ترک کنی.»
او افزود: «مسوولان وزارت مهاجران کورکورانه امضا کردند و در خواست کردند که خانه، کار و زندگی خوب در افغانستان مهیا می‌‌کنیم، باید تو عودت کنی؛ در حالى‌که مهره‌هاى کمرم و دستم در اثر افتیدن از ساختمان شکسته بود.»
به‌گفته او، کشورهای اروپایی مهاجران پاکستان، ایران، سوریه، عراق و دیگر کشورها را اصلا بازگشت نمی‌‌دهند، چون دیگر کشورها به‌جز افغانستان از حقوق مهاجران خود دفاع می‌‌کنند؛ اما مقام‌های وزارت مهاجرین برای بهبود وضعیت مهاجرین افغان کار نمی‌کنند.
با این حال، شماری از مسوولان پیشین وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان می‌‌گویند که در جریان چند سال گذشته، برخی از کشورهای اروپایی به‌شکل اجباری مهاجران افغان را اخراج کرده‌‌اند.
عبدالصمد حامی، معین پیشین وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان، می‌‌گوید که پس از امضای تفاهم‌نامه‌‌ها با شماری از کشورهای اروپایی، اخراج اجباری مهاجران افغان‌ از برخی از کشورهای اروپایی افزایش یافته است.
آقای حامی گفت: «برخی از کشورهای اروپایی در سال ١٣٩٠ بیشترین پناهجوی افغان را به‌شکل اجباری به کابل برگشت داده‌‌اند؛ در حالی‌که برگشت مهاجران براساس کنوانسیون ١٩۵١ جنوا باید داوطلبانه باشد.»
به‌گفته او، وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان تاکنون با کشورهای ایران، پاکستان، استرالیا و ٩ کشور اروپایی تفاهم‌نامه امضا کرده است.
او مى‌گوید: «هدف اساسی امضای تفاهم‌نامه‌‌ها اخراج اجباری مهاجران افغان است.»
این در حالى است که در تفاهم‌نامه‌ها برعودت داوطلبانه مهاجران تاکید شده است.
حامى هم‌چنین می‌‌افزاید پس از آن‌‌که وزارت مهاجرین با استرالیا تفاهم‌نامه امضا کرد، این کشور برای نخستین‌بار اخراج اجباری مهاجران افغان را شروع کرد که این امر با واکنش شماری از نمایندگان مردم در ولسى‌جرگه روبه‌رو شد.
شماری از اعضای ولسى‌جرگه شنبه گذشته نیز، از اخراج مهاجرین افغان از استرالیا و عدم رسیدگی به پرونده‌‌های آنان ابراز نگرانی کردند.
از سوی دیگر، شماری از فعالان و مدافعان حقوق مهاجران، برخورد نادرست برخی از کشورهای اروپایی در مقابل مهاجران افغان و عدم مسوولیت‌پذیری مقام‌های وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان را نگران‌کننده می‌‌خوانند.
داکتر لیزا شوستر، شهروند فرانسوی که از حدود بیست سال در مورد وضعیت حقوق مهاجران افغان در کشورهای اروپایی دادخواهی و تحقیق می‌‌کند، می‌‌گوید که براساس کنوانسیون‌های مهاجران و پناهندگان، کشورهای اروپایی نمی‌‌توانند مهاجران را به‌شکل اجباری- به‌ویژه مهاجر بیمار را- اخراج کنند.
او به مشارکت رسانه‌های آزاد گفت: «در اروپا قانون وجود دارد، کسانی‌‌که بیمار است، باید به هیچ وجه اخراج نشوند، ولی شماری از دولت‌های اروپایی این کار را نمی‌‌کنند و اخراج می‌‌کنند و دولت افغانستان نیز خاموشی اختیار کرده است.»
این فعال حقوق مهاجران می‌‌گوید که دولت افغانستان از اتباع خود در خارج دفاع نمی‌‌کند و برخی از سفارت‌ها بدون این‌‌که وضعیت مهاجرین افغان را بررسی کنند، مساله اخراج را مطرح می‌‌کنند.
اما جانان موسی‌زی، سخنگوی وزارت امور خارجه، می‌‌گوید که این وزارت در رابطه به برگشت مهاجران از کشورهای اروپایی، با این کشورها در تماس است.
او به مشارکت رسانه‌‌های آزاد گفت: «موقف ما این است که هیچ‌گونه اخراج اجباری صورت نگیرد و به تماس‌های مکرر خود با کشورهای اروپایی ادامه می‌‌دهیم. البته کشورهایی که افغان‌ها را دوباره به کشور ما می‌‌فرستند، این اطمینان را داده ‌اند که هیچ مهاجر را براساس قوانین بین‌المللی مهاجرت که مستحق حمایت و پناهندگی سیاسی باشد، به‌صورت اجباری اخراج نمی‌کنند. کسانی را که فرستاده‌اند تنها و تنها پس از طی مراحل قانونی صورت گرفته است.»
موسی‌زی افزود: «این کشورها اطمینان داده‌‌اند که پس از طی مراحل قانونی مهاجران را اخراج کرده‌‌اند. در بعضی موارد که همچو اخراج‌ها صورت می‌‌گیرد، مربوط ما نمی‌شود.»
تفاهم‌نامه‌ها تسهیل‌کننده اخراج اجباری
با این حال، به باور خانم لیزا عدم مسوولیت‌پذیری و کم‌کاری مقام‌های وزارت‌های مهاجرین و خارجه افغانستان در کنار تفاهم‌نامه‌ها، اخراج اجباری مهاجران افغان را تسهیل کرده است: «تفاهم‌نامه‌ها برای دولت‌های اروپایی اخراج مهاجران افغان را تسهیل بخشیده است.»
به‌گفته او، یک بخش دیگر مشکل مربوط کشورهای اروپایی و نهادهای مدافع پناهندگان و مهاجرت می‌‌شود که از مهاجران براساس کنوانسیون جنوا حفاظت نمی‌‌کنند و دولت افغانستان نیز مسوولیت‌پذیری نمی‌‌کند.
اما نادر فرهاد، سخنگوی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌‌گوید مطابق کنوانسیون جنوا کسانی‌که پس از طی مراحل قانونی رد پناهندگی دریافت می‌‌کنند، اخراج می‌‌شوند.
آقای فرهاد به مشارکت رسانه‌‌های آزاد گفت: «زمانی‌که یک فرد مهاجر معیارهای پناهندگی را تکمیل نکند، به‌عنوان پناهنده قبول نمی‌‌شود. کسانی‌که به‌خاطر زندگی بهتر و اشتغال به کشورهای اروپایی می‌‌روند، معیارهای پناهندگی در وجودشان نیست؛ بل آنان مهاجرت می‌‌کنند. معیارهای پناهندگی این ‌است که سندهای هر شخص به‌صورت جداگانه ارزیابی می‌‌شود. تفاهم‌نامه‌‌ها، عودت کسانی را که رد می‌شوند تسهیل می‌‌بخشد نه پناهندگان را.»
او افزود: «اگر معیارهای پناهندگی را هر فرد تکمیل کند، هیچ کشور اخراج کرده نمی‌‌تواند، بل عودت داوطلبانه و با وقار صورت می‌‌گیرد.»
اما عبدالغفور رفیعی، از مهاجرانى که در سال جاری از ناروی اخراج شده است، با رد گفته‌‌های نادر فرهاد می‌‌گوید که افغانستان در سال ٢٠١١ یک قرارداد باناروی بسته است و این قرارداد باعث اخراج آنان شده است.
در این قرارداد نیز بر عودت داوطلبانه مهاجران تاکید شده است.
.